Мүттер музейд Альберт Эйнштейний тархи болон жихүүдэс хүргэм үзмэрүүд хадгалагддаг
Мүттерийн музей нь Филадельфи хотод байрладаг бөгөөд хүний анатомийн сонин хачин, ховор үзмэрүүдийн гайхалтай цуглуулгатай. Энэ музейд зочилсон хүн дотор нь эвгүйрхэх ч, нэг талаар алмайрах нь гарцаагүй. Энд сиамийн ихэр хүүхдүүд, бүтэн хүний араг яс, хэвийн бус эрхтнүүд болон эмнэлгийн багаж хэрэгсэл, ном зохиолыг дэлгэн тавьсан байдаг. Энэ музейг үүсгэн байгууллагч нь энэхүү үзмэрүүдээрээ хүмүүст мэдлэг олгох зорилготой юм.
Мүттер музейн үндэслэгч Томас Мүттер
Мүттер музейн үүсэл нь 1811 онд Виржиниа мужид төрсөн эмч Томас Дент Мүттертэй холбоотой. Тэр ердөө найман настайдаа өнчирсөн ч, хожим нь Пенсильванийн их сургуульд элсэн суралцах боломж олдож, 1831 онд төгссөн юм. Дараа нь Парис, Лондон хотуудад үргэлжлүүлэн суралцаж, АНУ-д буцаж ирээд Филадельфи хотод эмнэлгийн ажил эрхэлж эхэлсэн.
Мүттер бол маш мэдрэмжтэй, ажилдаа мэргэшсэн эмч байжээ. Тэрээр өвчтөнүүддээ маш их анхаарал тавьдаг байсан учраас нэр хүнд нь өсөж, олон үнэнч үйлчлүүлэгчтэй болсон байна.
Түүний сайхан сэтгэл нь хүнд хэлбэрийн гажигтай, бараг найдваргүй болсон хүмүүсийг эмчлэхийг оролдоход хүргэв. Ингэснээрээ тэрээр ховор өвчин, хүнд хэлбэрийн төрөлхийн анатомийн бүтцийн талаар гүнзгий мэдлэгтэй болж, эмчилгээний судалгааны материал болон эмнэлгийн ховор үзмэрүүдийг цуглуулж эхэлсэн нь өнөөгийн Мүттер музейн үндэс суурь болжээ.
Филадельфийн Эмч нарын Коллежид өгсөн томоохон хандив
Нас ахихын хэрээр Томас Мүттер анагаахын боловсролыг шинэчлэх хүсэлтэй болсон байна. Өмнө нь өөрийн цуглуулсан эмнэлгийн үзмэрүүдээ ашиглан оюутнуудад хичээл заадаг байсан тэрээр хожим нь Филадельфийн Эмч нарын Коллежид хандаж, өөрийн судалгааны бүх материал болон үзмэрүүдийг хандивлах санал тавьжээ.
Гэхдээ Мүттер энэ хандивыг өгөхийн тулд коллежоос хэд хэдэн шаардлагыг биелүүлэхийг хүссэн юм. Үүнд:
- Үзмэрүүдийг хадгалах тусгай хариуцлагатай ажилтан буюу куратор ажилд авах
- Үзмэрүүдийн цуглуулгыг цаашид өргөжүүлэх
- Жил бүрийн илтгэл, лекц зохион байгуулж, олон нийт болон оюутнуудад мэдлэг түгээх
- Үзмэрүүдийг аюулгүй хадгалах, галд тэсвэртэй зориулалтын барилга барьж тэнд хадгалах
Мүттер 1859 онд 48-хан насандаа үе мөчний үрэвсэл ба уушгины өвчнөөр нас баржээ. Үүний дараа түүний цуглуулга албан ёсоор Коллежид хандивлагдсан бөгөөд 1,700 гаруй үзмэр болон 30,000 ам.долларын хандив багтсан байв.
Коллеж түүний хүслийг биелүүлж, 1863 онд анхны Мүттер музейг байгуулсан байна.
Мүттер музей өнөөг хүртэл өргөжин тэлсээр байна
Он жил өнгөрөх тусам Мүттер музей анх 1863 онд Коллежоос барьсан барилгынхаа хүрээнээс давж, улам өргөжин хөгжсөн юм.
1909 онд Коллеж Мүттерийн цуглуулгыг хадгалах зориулалттай шинэ барилга барьж, бүх үзмэр болон судалгааны материалуудыг анхны хайрцаг, савалгаатай нь шинэ байршил руу шилжүүлжээ. Өнөөдөр ч энэхүү барилга нь Мүттер музейн үзмэрүүдийг хадгалсаар байгаа юм.
Цаг хугацааны явцад музей 20,000 гаруй үзмэр, обьектоор баяжиж, сонирхолтой судалгааны болон уран зохиолын цуглуулгатай болжээ. Мүттер музейн айдас төрүүлэм хачин үзмэрүүд дэлхийн өнцөг булан бүрээс жуулчдыг татсаар байгаа бөгөөд жил бүрийн зочдын тоо 130,000-г давдаг байна.
Мүттер музейн эмнэлгийн хачирхалтай үзмэрүүд
Цуглуулгад багтсан хачирхалтай, түгшүүр төрүүлэм үзмэрүүдийн дунд АНУ-ын ерөнхийлөгч асан Гровер Клевландын эрүүнээс авсан хавдар болон ерөнхийлөгч Абрахам Линкольны цээж хэсэг орсон байдаг. Мүттер музейд аварга хэмжээтэй бүдүүн гэдэс, мөн Сиамын ихрүүд хэмээн алдаршсан Чанг ба Энг Банкер нарын гипсэн баримал дэлгэгдсэн байна.
Мөн нэгэн сонирхолтой үзмэр нь 19-р зуунд шар тахлаар нас барсан “Саван эмэгтэй” юм. Түүнийг нас барахад оршуулсан газарт нь химийн урвал хөрсөнд үүсэж түүний бие яг саван шиг хатсан байсан юм.
Мөн цуглуулгад 2,000 гаруй жижиг эд зүйлс багтдаг бөгөөд эдгээр нь хүн залгисны дараа гаргаж авсан яс, зоос, шүдний эд зүйлс юм.
Үзмэрүүдийн дунд хамгийн сонирхолтой нь тархины цуглуулга юм. Тэнд эпилепсийн өвчтэй хүмүүсийн тархи болон нэг алуурчны тархи бий. Хамгийн онцгой нь Мүттер музейд Альберт Эйнштейний тархины жижиг хэсгүүдийг агуулсан 46 микроскопын хавтан байгаа юм.
Эйнштейний биеийг шатаасан ч, патологоанатом Томас Харви түүний тархийг авч, судалгааны зориулалтаар хадгалсан. Эдгээр жижиг хэсгүүд нь эцэст нь Мүттер музейд ирж, энэ музей нь 20-р зууны хамгийн ухаантай хүний тархины хэсгийг хадгалдаг цорын ганц газар болжээ.
“Эвдэрсэн бие, зовсон сүнс” үзмэр
Мүттер музейд өмнө нь “Эвдэрсэн бие, зовсон сүнс: Иргэний дайны үеийн Филадельфид гэмтэл, үхэл ба эдгэрэл” нэртэй үзэсгэлэн гарч байжээ. Энэ үзэсгэлэн нь дайны гэмтлүүд, тухайн үеийн эмнэлгийн мэдлэгээр хэрхэн эмчилж байсан болон гэмтэж хохирсон хүмүүсийн биеийг бодитоор жишээ болгон харуулсан байдаг.
Музейд мэс заслын багаж хэрэгсэл болон хүний биеийг гэмтээх зориулалттай зэвсгийн хэсгүүд ч тавигдсан байдаг. Мөн энэхүү үзэсгэлэнд зочид гараа тайруулсан юм шиг туршиж үзэх боломжтой интерактив тоглоом бас байдаг байжээ.
Гриммын Анатоми үзмэр
Мүттер музейн нэг үзмэр бол “Гриммын Анатоми: Илбэ ба Эмчилгээ” юм. Гриммын алдарт үлгэрүүдийг олон хүн мэддэг ч тэдний аймшигтай талуудыг мартаж орхидог. Энэ үзэсгэлэн үлгэрийн дүрүүдийн аймшигтай биеийн шинжүүд болон эмнэлгийн хэрэгслүүд ашиглан бодит жишээг харуулдаг.
“Гриммын үлгэрүүдийн олон нь хүний бие махбодтой холбоотой байдаг. Өвчин, ид шидийн хувиргалт, эсвэл бие махбодид тохиолддог муу зүйлсийг өгүүлдэг. Гэхдээ ихэнхдээ тэнд аз жаргалтай төгсгөл байдаггүй” гэж үзэсгэлэнгийн зохион байгуулагч Анна Дходи хэлсэн.
Мүттер музей долоо хоногт зургаан өдөр нээлттэй бөгөөд аймшигтай боловч сонирхолтой зүйлс сонирхдог хүн бүрийн заавал очих газар юм.
